Hidrolik dişli pompaların çalışma prensibi, temelde dişli çarklarının dönme hareketine dayanır. Bu pompalar, sıvıyı emme bölmesinden alıp basınçlı bir şekilde çıkış bölmesine yönlendirir.
Dönme Hareketi: Pompa, bir motor tarafından tahrik edilir. Motor, dişli çarklarını döndürür.
Sıvı Emme: Dişli çarklarının dönmesiyle, çarklar arasında oluşan boşluklar sayesinde emme bölmesindeki sıvı, çarklar tarafından çekilir.
Sıkıştırma ve İletim: Dişli çarkları dönmeye devam ederken, sıvı dişlilerin arasına sıkıştırılır ve pompalanmaya başlar.
Sıvının Basınçlandırılması: Çarklar arasındaki boşlukların daralmasıyla sıvı, çıkış tarafına doğru yönlendirilir ve basınç altında iletilir.
Çıkış: Basınçlı sıvı, pompanın çıkış kısmından dışarıya gönderilir.
Bu işlem sırasında, dişli çarklarının birbirine sıkıca temas etmesi, sıvının kaymasını ve basınç kaybını önler. Dişli pompa hızının arttırılmasıyla, daha fazla sıvı basılabilir.
Dişli Pompa Çeşitleri
Hidrolik dişli pompalar, genellikle iki ana tipe ayrılır:
Çarklı Dişli Pompa (Gerçek Dişli Pompa): Bu tür pompada, dış dişli ve iç dişli olmak üzere iki dişli çark bulunur. Dış dişli, motor tarafından tahrik edilir ve iç dişli ise ona bağlıdır.
Kavramalı Dişli Pompa (Oval Dişli Pompa): Bu tür pompada, dişli çarkları arasındaki temas, daha yumuşak bir akış sağlar ve daha az titreşimle çalışır.
Dişli Pompa Yapısı
Bir hidrolik dişli pompası, aşağıdaki ana parçalardan oluşur:
Dişli Çarklar: Çarkların dönme hareketi sıvıyı alıp basınçlı olarak ileten ana bileşenlerdir.
Kasanın Yapısı: Dişli çarklarının yerleştiği ve sıvının yönlendirildiği metal kasa, genellikle alüminyum veya çelikten yapılır.
Şaft: Motorun gücünü dişli çarklarına ileten mekanizmadır.
Sızdırmazlık Elemanları: Sıvı kaçaklarını önlemek için genellikle contalar ve sızdırmazlık halkaları kullanılır.
Emiş ve Basınç Bağlantıları: Sıvı emişinin ve basınçlı sıvı çıkışının sağlandığı giriş ve çıkış portlarıdır.
Dişli Pompa Avantajları
Dişli pompalar, mekanik açıdan basit olmaları nedeniyle oldukça dayanıklıdır. Az sayıda hareketli parça bulunur. Yüksek verimlilikle çalışabilir ve güvenilir hidrolik akış sağlayabilir. Fiziksel olarak küçük boyutlu olmaları, onları sınırlı alanlarda bile kullanılabilir kılar. Yapılarındaki basitlik ve dayanıklılık sayesinde, bakımları genellikle minimum düzeyde olur. Farklı türde dişli pompalar, çeşitli hidrolik sistemlerde kullanılabilir (otomotiv, inşaat, tarım, vs.).
Dişli Pompa Dezavantajları
Dişli pompalar, genellikle daha yüksek basınçlar üreten pompalar kadar etkili olmayabilir. Diğer pompa türleri (örneğin, pistonlu pompalar) daha yüksek basınçlar sağlayabilir. Viskozitesi yüksek olan sıvılarla çalışması, pompaların verimliliğini düşürebilir. Dişli çarklarının dönmesinden kaynaklanan titreşim ve gürültü, bazı uygulamalarda dezavantaj olabilir.
Dişli Pompa Kullanım Alanları
Hidrolik dişli pompalar, çeşitli endüstriyel ve ticari alanlarda yaygın olarak kullanılır.
İnşaat Makinaları: Yük kaldırma ve hareket sağlama işlevleri için, örneğin ekskavatörlerde veya vinçlerde kullanılır.
Tarım Ekipmanları: Çiftlik makinelerinde, traktörlerde ve diğer tarım araçlarında sıvı basıncı sağlamak amacıyla kullanılır.
Otomotiv Sektörü: Direksiyon sistemleri, fren sistemleri ve diğer hidrolik uygulamalarda yer alır.
Denizcilik ve Offshore Uygulamalar: Su altı sondaj makineleri ve gemi motorlarında yer alabilir.
Sanayi Tesisleri: Üretim makinelerinde ve otomasyon sistemlerinde basınçlı sıvı akışı gerektiren her türlü uygulama için kullanılır.
Hidrolik dişli pompalar, sağlam yapıları ve düşük bakım gereksinimleri ile endüstriyel dünyada önemli bir rol oynamaktadır. Dişli çarklarının basit hareketleriyle sıvı transferini sağlayan bu pompalar, birçok farklı alanda güvenle kullanılmaktadır. Ancak, yüksek basınç ve hassas akış gereksinimlerinde diğer pompalarla kıyaslandığında sınırlı kalabilir. Yine de, bu tür pompaların sağladığı verimlilik ve ekonomik kullanım özellikleri, onları birçok uygulama için ideal bir seçenek haline getirmektedir.